SP heeft gelijk dat bedrijfswinsten met 400% stegen- maar niet in ‘de afgelopen jaren’
19 januari 2021 |
Indah Sparreboom
Masterstudent Journalistiek en Nieuwe Media (2020/2021)

De winsten van bedrijven zijn de afgelopen jaren met 400 procent gestegen, beweert de SP op verschillende socialemediakanalen. De woorden ‘de afgelopen jaren’ suggereren een periode van vijf of tien jaar, maar het zijn er veertig: de partij zegt er niet bij dat de vergelijking gebaseerd is op het winstniveau van 1980. Bovendien is de hoogte van de winststijging sterk afhankelijk van het gekozen beginjaar.

Bewering

De winsten van bedrijven zijn de afgelopen jaren met 400 procent gestegen.

Oordeel

Onwaar

Bron van de bewering

De SP publiceerde op 20 maart 2019 een video over de staat van de Nederlandse economie. Hierin doet de partij de uitspraak dat de winsten van bedrijven met 400 procent gestegen zijn. Iets later zegt de voice-over: ‘De meeste mensen zijn er de afgelopen 40 jaar niets op vooruit gegaan.’ Deze video is op 17 december 2020 nogmaals getweet door partijleider Lilian Marijnissen. Ook is de uitspraak terug te vinden op verschillende berichten op de sociale media van de partij in 2020, maar daar wordt de winststijging gesitueerd in ‘de afgelopen jaren’.

Screenshot van de tweet van Marijnissen

Waarom is dit onwaar?

Nieuwscheckers kreeg van de SP de cijfers toegestuurd waarop deze bewering gebaseerd is. Deze cijfers zijn ontleend aan onderzoek van het CBS en houden rekening met de inflatie door de bedragen om te rekenen naar hoe zij in 2019 zouden zijn. De 400 procent stijging is gebaseerd op een vergelijking van de winst van Nederlandse bedrijven in 2019 met die in 1980. Dat de partij 1980 als vergelijkingspunt neemt, staat alleen in geen één van de versies van deze bewering. Het weglaten van dit beginpunt maakt de uitspraak misleidend.

Vanaf welk jaar je de stijging berekent is namelijk cruciaal voor het stijgingspercentage dat uit de rekensom komt. Met dezelfde cijfers die de SP gebruikt, kan je namelijk ook op heel andere percentages uitkomen. Als je het jaar 2014 als beginpunt neemt, een dieptepunt door de economische crisis, dan is er ten opzichte van 2019 een stijging te zien van 91 procent. Maar als je iets eerder begint, bijvoorbeeld door de huidige winst te vergelijken met die in 2010, is er juist sprake van een winstdaling van 11,5 procent. En zo kan je door een ander beginpunt te nemen een heel ander perspectief creëren over winstverandering in Nederland.  Bovendien: hoe verder je terug in de tijd gaat, hoe groter de kans wordt op een hoog percentage. De mogelijke groei is namelijk groter in tien jaar dan in één jaar.

Soms voegt de SP wel een tijdsaanduiding toe aan de bewering, namelijk ‘de afgelopen jaren’. Maar hiermee maakt de partij niet duidelijk dat het over de laatste veertig jaar gaat. De meeste mensen zullen bij zo’n uitspraak eerder denken aan de laatste vijf jaar, en dan klopt de uitspraak dus niet. Zoals gezegd was er namelijk in vergelijking met 2014 sprake van een stijging van ‘slechts’ 90% procent.

De SP heeft niet gereageerd op een verzoek om commentaar.

Conclusie

De bewering van de SP dat de winsten van bedrijven ‘de afgelopen jaren’ met 400 procent gestegen zijn is misleidend: het gaat om een stijging over een periode van veertig jaar. Andere beginpunten tussen 1980 en nu laten een geringere stijging, of zelfs een daling zien.

Op de hoogte blijven van alle factchecks van Nieuwscheckers? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief. Daarin houden we je ook op de hoogte van nieuws en onderzoek over desinformatie en factchecking.



19 januari 2021 |
Indah Sparreboom
Masterstudent Journalistiek en Nieuwe Media (2020/2021)